Cultuurshock

Hallo allemaal,

Vorige week niet kunnen schrijven. Dit is alweer mijn laatste verhaal. Tot snel!

Woensdag 1 december, Green Turtle Lodge, Akwidaa

Dit is mijn derde week in Afrika en ik verlang hartstochtelijk terug
naar Nederland. Ik verlang naar kaas en vloeibare melk en ik heb al
drie dagen het Wilhelmus in mijn hoofd.
Waarschijnlijk is dit de cultuur shock waar ze het bij Good Work Ghana
over hadden. Bijna iedereen die dit continent voor het eerst bezoekt
krijgt er na een week of twee onvermijdelijk mee te maken.
Het is een gevoel van complete vervreemding. Waar ter wereld ik ook
kwam, -- van Los Angeles tot Jeruzalem, van Reykjavik tot Las Palmas
-- en hoe verschillend de culturen ook waren, er bleef altijd een
soort van herkenning, al was het maar in de vorm van een supermarkt
met kaas en vloeibare melk.
Hier ben ik een volledige vreemde. Zelfs in miljoenensteden als Accra
en Kumasi zijn we het grootste deel van de tijd de enige blanken zover
het oog reikt. Daar komt bij dat de Ghanezen een onverstaanbaar soort
Engels spreken, waardoor communicatie bijna onmogelijk wordt.
De mensen zijn nog steeds even vriendelijk en enthousiast, maar ik
weet gewoon niet wat ze echt van ons vinden. Kinderen lopen nog steeds
om me heen te dansen 'Obruni! Obruni! Obruni!' en de volwassenen
willen m'n vriend zijn. Niet omdat ik zo'n geweldig karakter heb, maar
omdat ik met mijn blinkend witte huid een statussymbool ben.
Ik ben rijk in een land waar alles, maar dan werkelijk ook alles vies
en krakkemikkig is en mijn rijkdom straalt van me af.
Ik geef toe, het is positieve discriminatie. Maar het blijft discriminatie.
Ik ben ook klaar met de hitte. Iedere dag is even plakkerig en klam.
De nachten zijn het ergst. Ik lig met opgetrokken tenen, uren wakker
in een veel te klein 2-persoonsbed onder een klamme klamboe te
luisteren naar het zoemen, fluiten en krekelen van de tropennacht. Op
de achtergond het eeuwige bulderen van de Atlantische Oceaan. Vlak
boven mijn hoofd zit een veel te grote spin en op de grond crepeert
een kakkerlak.
Het is benauwd. De lucht is dik en drukkend. De klamboe verspreidt een
zware muffe geur van vocht en vuil. Er is te weinig wind.

Het is iets meer dan een week geleden sinds de eerste verschijnselen
van mijn cultuur shok zich openbaarden. We kwamen juist uit het
Vodaphone internet cafe in Kumasi. Ik had net mijn eerste enthousiaste
blog geschreven en vroeg met een licht gevoel van onbehagen af of ik
misschien niet iets te enthousiast geweest was. Had ik het noodlot
getard? Twee uur later sloeg het toe: my first freaking out in Africa.

We stonden midden op de overvolle markt van Kumasi te wachten op de
trotro naar Kokobeng.
Je krijgt me niet snel gek. 40 graden in de zon, ik verdraag het. Het
felle zonlicht, je hoort me niet klagen. De stank, ik geef geen krimp.
De gonzende drukte, geen probleem. Maar die vreselijke herrie, die
Ghanese trommels en fluiten die onophoudelijk en veel te luid uit de
schelle speakers schalt: nee!
- Hoe lang duurt het nog? Vraag ik, getergd als een autist.
Maike weet het niet. Het kan nog 5 minuten duren, maar evengoed een uur.
- Laten we een taxi bellen. Ik trek die kutmuziek niet langer.
Maike aarzelt. Er zijn maar weinig chauffers die de weg naar Kokobeng
kennen en voor haar vaste taxi er is zijn we ook een half uur verder
legt ze geduldig uit.
Voor de mensen die het blog van Maike niet gevolgd hebben, moet ik
eerst even uitleggen wat een trotro is. De trotro is het vervoermiddel
van de gemiddelde Ghanees. Tro's zijn kleine, wrakkige bestelbusjes,
meestal afdankertjes uit West-Europa. De originele belettering zit er
vaak nog op. 'Installatiebedrijf Scholten en zn. Genemuiden'; Van
Goor, gevelreiniging, Apeldoorn'; een bizarre verschijning in de
chaotische drukte van een Afrikaanse miljoenenstad. De Ghanezen hebben
er meestal nog iets aan toegevoegd: 'Man of God'; 'Christ King';
'Except God'... Dat laatste is wellicht een foutje.
In Nederland passen er in zo'n busje net negen nukkige bouwvakkers met
broodtrommel. Hier wurmen zich minstens 20 Ghanezen naar binnen.
Een ritje met de tro naar Kokobeng (45 minuten over onbeschrijflijk
stoffige en hobbelige wegen kost 50 pessoa per persoon. Dat is
omgerekend 25 cent. Een zelfde rit met een minstens zo gammele taxi
kost 6 euro.
Maike kijkt vertwijfeld. Ze vindt het vreselijk als ik me kut voel. Ze
is als niemand anders in staat om zich in een ander te verplaatsen. Ze
wil best een taxi bellen, maar tegelijk wilde ze me vandaag zo graag
laten zien hoe het is om met een tro te reizen. Ik voel me schuldig en
ook een beetje kinderachtig.
Precies op dat moment arriveert de tro.
Ik heb er meteen geen goed gevoel over. De chauffeur kruipt namelijk
direct onder de motorkap. Maar nu houd ik mijn mond. Ik ben hier om te
zien hoe Maike hier de afgelopen 3 maanden geleefd heeft.
De Ghanezen die in het dorp nog zo vriendelijk, leken vechten zich
naar binnen. Als we trekkend en duwend een plaatsje hebben bemachtigd
op een van de kleine wiebelende stoeltjes, verdubbelt de assistent van
de chauffeur de prijzen. Vloekend en zuchtend wringt de helft van de
passagiers zich weer naar buiten. Hun plaatsen worden meteen ingenomen
door anderen.
Als het voertuig zich eindelijk in beweging zet, grijp ik me
angstvallig vast aan het handvat boven mijn hoofd. Werkelijk alles aan
dit geval is stuk. De chauffeur hangt met zijn armpje uit het raam;
waarschijnlijk om de deur dicht te houden. De schuifdeur aan de
zijkant kiert, er zit een gat in de vloer. De stoeltjes schommelen
krakend naar voren en naar achteren.
Nog geen 50 meter verderop gebeurt het. Er klinkt getoeter, gevolgd
door een schreeuw en een flinke hobbel. Ik kijk om en zie een vrouw op
straat liggen. Mensen stormen op haar af. De vrouw ligt bewegingloos
in het rode zand. Dan pas dringt het tot me door. Deze zwaar beladen
tro is over iemand heen gereden...
Iedereen probeert in paniek zo snel mogelijk uit het busje te komen.
Alsof hij nu elk moment kan ontploffen.
- Kom, we bellen een taxi, zegt Maike.
Als we als laatsten uit de tro stappen raap ik nog snel het mobieltje
op, dat iemand in alle commotie is verloren.
Het duurt uiteindelijk nog 1,5 uur voor we in de taxi zitten en daarna
nog een half uur voor we in Kokobeng aankomen. Yao en Suzanne zitten
al op ons te wachten.
-Ga je snel douchen en aankleden, zegt Yao. We gaan pizza eten in Kumassi.
Ik wil gaan gillen. Dit is dus Afrika.

Ik zit nu, 10 dagen later, op het strand van de Green Turtle Lodge
onder een kromme kokospalm op het stand te schrijven. Zaterdag ga ik
proberen mijn verhaal te posten in Accra.
We hebben nu bijna twee weken samen door Ghana gereisd. Veel
verschillende hotels en lodges gezien. Van de ranzige krottige kamers
waar echt alles wat je aanraakt kapot gaat, tot het koloniale beach
resort in Anamaboe en het relaxte laagdrempelige Green Turtle in the
Middle of Nowhere.
'Jesus loves Cocktails,' staat er op een surfplank in de bamboebar op
het palmstrand. Het is hier heerlijk paradijselijk, maar toch verlang
ik terug naar Kokobeng. Daar was ik nuttig en daar behandelden de
Ghanezen me, voor mijn gevoel, gelijkwaardiger.
Ik had graag meer verhalen gehoord van Yao. Ik had Kwabena Vic en
Asare beter willen leren kennen en misschien willen helpen met het
bouwen van de muur rond het land.
Nu ben ik een toerist in een land zonder echte attracties. Je hebt
hier bijvoorbeeld geen mensen met trommeltjes in hun mond en vrouwen
met lange zilveren nekken. Door de aanhoudende regen was de kans om
olifanten te zien in het Noorden erg klein -- 4 dagreizen vonden we
daarom wat teveel van het goede. Het alternatief was het regenwoud van
Kakum waar we op 40 meter hoge touwladders door de boomkruinen liepen.
Veel leven was er niet te zien. Behalve een paar Duitsers, Engelsen en
Amerikanen zagen we alleen twee copulerende miljoenpoten.
Toch ben ik enorm blij dat ik hier heen ben gegaan. Ik weet nu als
geen ander wat Maike de afgelopen 3 maanden heeft beleefd. En dat was
de belangrijkste reden voor mij om te gaan. Met alleen haar verhalen
zou ik voorgoed de buitenstaander blijven in dit voor haar zo
belangrijke hoofdstuk van haar leven.
'Hoe kan je dit soort wegen ooit beschrijven,' zei Suzanne toen Yao's
schommelende Landrover een halve meter wegzonk in een van de vele
gaten en putten in de weg naar Kokobeng. En dat is waar. Afrika valt
niet te beschrijven. Dat moet je beleven.

Zaterdag 3 december, Airside Hotel, Accra

Ik verstuur dit mailtje vanuit een luxe 5-sterrenhotel. We hadden
nooit verwacht dat we hier zouden belanden. Maike is vrijwilliger en
ook voor mij is dit een extra vakantie. Daarom hadden we besloten het
'echte' Ghana te beleven in de wat goedkopere hotels en lodges (die
meestal best te doen zijn). Maar na ons hachelijke avontuur gister in
nachtelijk Accra waarbij we kennis maakten met de donkere kanten van
het land, besloten we hierop een uitzondering te maken. We zijn niet
beroofd. En dan is 130 dollar per nacht een koopje. Maar daarover
later meer...

Vanavond vertrek ik met een dubbel gevoel terug naar Nederland. Aan de
ene kant verlang ik terug naar huis. Aan de andere kant zou ik graag
bij mijn liefje blijven in Ghana. Gelukkig komt ze snel terug.

Groetjes,

Jozua